KORUYUCU HEKİMLİK
Hastalıklardan korunmak için öneriler
Fiziksel aktivite:
Fiziksel aktivitenin kronik hastalıları olan çok yaşlı kişilerde bile yaşamı uzattığı ve tüm nedenlere bağlı ölümleri azalttığı bilinmektedir. Amerikan Kardiyoloji Derneği’nin 65 yaş üzeri bireyler için önerdiği egzersizler dört gruba ayrılır:
1-Aerobik aktivite: Haftada beş gün en az 30 dakika orta yoğunlukta egzersiz veya haftanın üç günü en az 20 dakika yoğun egzersiz olarak tanımlanır.
2-Kas gücünü artıran egzersizler: Ağırlık kaldırma ve direnç egzersizleridir.
3-Esneklik egzersizleri: Ana kas grupları için 10 dakika germe yapılması esneklik sağlar.
4-Denge egzersizleri: Düşmeleri engellemek için Tai Chi ve benzeri denge egzersizleri yapılabilir.
Sigaranın bırakılması:
Sigara kullanımına bağlı görülen akciğer kanseri, kalp ve damar hastalıkları ve kronik akciğer hastalıkları ölümcüldür. Sigaranın bırakılması kalp damar hastalığı, bazı kanserler ve kronik akciğer hastalığı riskini anlamlı olarak azaltır.
Alkolün bırakılması:
İleri yaşta alkol kullanımının hastanın sağlığını ve bilişsel işlevlerini bozduğu bilinmektedir.
Aspirin:
Kalp damar hastalığı riski artmış bireylerde Aspirin koruması önerilmektedir. Ancak düşük doz aspirin mide-bağırsak kanaması yapabileceğinden önce hastanın kanama riski değerlendirilmelidir. (60 yaş üzeri aspirin kullanan tüm hastalara mide koruyucu ilaç da başlanır.)
Grip aşısı:
Grip aşısının hastalığın görülme sıklığını, grip nedenli hastane yatışlarını ve ölüm riskini azalttığı gösterilmiştir. 65 yaş üzeri kişilerin yıllık grip aşısı yaptırmaları gerekir.
Pnömokok (zatürre) aşısı:
Pnömokok aşısı da 65 yaş ve üzeri kişiler için doktorunuzun önereceği şekilde uygulanmalıdır.
Hastalıkların erken tanısı için tarama testleri
Kanser taraması:
Özellikle kolorektal (bağırsak), meme ve rahim ağzı kanseri taramalarının kansere bağlı ölümleri azalttığı gösterilmiştir. Hekim, hastanın yaşını ve ek hastalıklarını dikkate alarak kanser taraması kararını hasta bazında verir. Prostat kanseri taraması rutinde önerilmemektedir. Kolorektal (bağırsak) kanser, dışkıda gizli kan testi, kolonoskopi, BT kolonoskopi ve sigmoidoskopi ile taranabilir ancak tercih edilen yöntem genellikle kolonoskopi ve sigmoidoskopidir. 85 yaşından sonra şikayeti olmayan bireylerde kolorektal kanser taraması önerilmez. Hastaya göre değişmekle birlikte kadınlarda 75 yaşına kadar meme kanseri taraması yapılır. Hiç tarama yapılmamış kadın hastalarda rahim ağzı kanseri taraması da önerilmektedir.
Kan basıncı taraması:
Yüksek tansyon, kalp damar hastalıklarına ve inmeye yol açabilen ve ileri yaşta oldukça sık rastlanan bir sağlık sorunudur ve taranması gerekir.
Kolesterol:
80 yaşına kadar kan kolesterol düzeyinin de taranması gerekir.
Osteoporoz (kemik erimesi):
65 yaş üzeri kadınlarda (kırık riski yüksek olanlarda 60 yaş üzeri) rutin osteoporoz taraması önerilmektedir. Osteoporoz riski yüksekse 65 yaş üzeri erkeklere de tarama yapılmalıdır.
Abdominal aort anevrizması:
Abdominal aort anevrizması, karın bölgesindeki ana atar damarda oluşan baloncuktur ve 65-75 yaş erkeklerde bir kere ultrason ile tarama yapılması önerilmektedir.
ANTİ-AGİNG
Anti-aging, kişinin yaşam kalitesini ve ortalama yaşam süresini artırmayı hedefler. Fiziksel aktivite, sigara ve alkolün bırakılması, tansyon ve kolesterolün kontrolü, sınırlı kalori alımı, sebze ve meyve ağırlıklı beslenme, stresle başa çıkma gibi yaşam tarzı değişiklikleri ve koruyucu hekimlik uygulamaları en etkin anti-aging yöntemleridir.
İlaç tedavisi olarak ise E ve C vitamini, beta karoten, selenyum, koenzim Q, ginseng, ginkgo, üzüm çekirdeği gibi antioksidan vitamin ve mineral takviyeleri ile östrojen, testosteron, büyüme hormonu gibi hormon tedavileri kullanılmaktadır. Anti-aging tedavide akupunktur, homeopati, meditasyon ve bitkisel tedaviler gibi alternatif/tamamlayıcı tıp uygulamaları da mevcuttur ancak etkinlikleri henüz kanıtlanmamıştır.
